Bir Bellek Yanılgısı Olarak Jamais Vu

Sevgili KalemlİK Okuyucuları,

Daha önce yaşamadığınız bir durumu sanki daha önce yaşadığınızı hissettiğiniz oldu mu? Eğer bunu deneyimlediyseniz sonrasında nasıl hissettiniz? Deja vu veya jamais vu terimlerini duydunuz mu? 

Bazen hiçbir sebep yokken algı bozulması yaşarız. Algı bozulma türlerinden en sık görülenler, “Deja vu” ve “Jamais vu”dur. Çoğumuzun deneyimlediği “Deja vu” daha önce yaşanmayan bir durumun, daha önce yaşanmış gibi hissedilmesidir. Deneyimlenen durum, daha önce tam olarak aynı şekilde deneyimlenmiş gibi ya da sanki iki defa üst üste yaşanmış gibi hissedilir. Bu durumun ilginç bulunmasının  sebebi ise bu hisle beraber yabancılaşma ve ürkme gibi hislerin varlığıdır. İnsanların büyük bir çoğunluğunun en az bir defa deneyimlediği Deja vu’nun sebebi ile ilgili kabul gören iki hipotez vardır. Bunlardan ilki; fenomene nöronlar arası iletimde, kendiliğinden ortaya çıkan bir tetiklenme ya da gecikmenin neden olmasıdır. Bir diğeri ise ilk kez deneyimlenen yabancı bir durumun içinde beynin, birden fazla tanıdık elementi fark etmesinden kaynaklanır. 

Gelelim Jamais vu’ya: Jamais vu Deja vu‘nun tam tersidir. Fransızca kökenlidir ve “Hiç görmedim.” anlamına gelir. Yaşanılan bir olay veya durumun, bütünüyle farklı ve yabancı geldiği; sanki hiç yaşanmamış gibi hissedildiği bir durumdur. Kişi kendini bir an için daha önce bulunduğu mekânlarda hiç bulunmamış veya daha önce söylediği  kelimeleri hiç söylememiş/anlamlandıramamış gibi hisseder. Örneğin kişinin yıllardır gittiği okulu anlık olarak, ilk kez görüyormuş gibi hissetmesi veya çok iyi tanıdığı bir arkadaşını sanki ilk defa görmüş gibi yabancı ve uzak hissetmesi gibi.

Leeds Üniversitesi’nden Chris Moulin tarafından yapılan bir çalışmada ise 92 gönüllüden 60 saniye içinde 30 kez “kapı” sözcüğünü yazılması istenmiştir. Katılımcıların %68’inım “kapı” kelimesinin gerçek bir sözcük olduğundan şüphelenmeye başlamış oldukları tespit edilmiştir. Chris Moulin,  jamais vu’un beyin yorgunluğu sebebi  ile ortaya çıktığı yorumunda bulunmuştur.

Peki jamais vu bir hastalık mıdır?

Genellikle amnezinin bazı tiplerinde ya da epileptik durumlarda gözlenir. Bu durum daha çok kelimeler ile ilgili olarak yaşanır. Daha nadiren şahıslar ve mekânlarla ilgili olarak da ortaya çıkar.

Siz hiç jamais vu yaşadınız mı?

İlginizi çekebilir: Atomik Alışkanlıklar İnceleme