Günümüzün Pandemisi: Dikey Formatlı İçerikler

Günümüzde bir insan, gününün ortalama 4 saat 37 dakikasını telefon başında geçiriyor.
Ayrıca, Japon balıklarının ölçülen odaklanma süresi 9 saniye iken, teknoloji çağındaki
ortalama bir insanın odak süresi 8 saniyeye düşmüş durumda. Şüphesiz ki, geçmişten
beri odağı ve zekâsı sayesinde evrimleşen insanın odak süresinin bu seviyelere
düşmesinde “dikey formatlı içeriklerin” payı büyük. Bu yazıda, siz değerli Kalemlik
okuyucularıyla beraber hepimizi esir alan bu içeriklerin gelişimi ve hayatımıza girişini
tartışacağız.

Bu, bizi günlük hayatımızda eğlendiren ve zamanımızı tüketen içerikler, hayatımıza 4-5
sene önce girdi; ancak asıl ortaya çıkış hikâyesi biraz farklı. Bundan yaklaşık 10-11 sene
önce, bu içeriklerin ilk örneği olan musical.ly adlı uygulama piyasaya sürüldü. Bu
uygulama, 2016’da Çin tabanlı bir şirket tarafından satın alınarak hepinizin bildiği
TikTok adlı uygulamayla birleştirildi. Satın alan bu şirket, uygulamayı dopamin
sistemimizi bağımlı hale getirecek şekilde değiştirdi ve geliştirdi.

Dopamin, beynimiz bir ödül beklediğinde salgılanır. Bu kısa videoları tek parmağımızla
kaydırırken, arada bir hoşumuza giden görüntüler ve ilgi çekici videolar denk gelir; ancak
dopaminin esas salgılandığı nokta bu değildir. Sizi sürekli kaydırmaya iten şey, sizi
eğlendirecek bir videoyu beklerken salgılanan dopamindir ve bu, bu harekete bağımlı
olmanızı sağlar. İnsanın varoluşundan bu yana dopamin sistemi, gerek avlanırken gerek
üreme ve diğer ihtiyaçlarımız sırasında bizi hayatta tutarak bu eylemleri sürdürmemizi
sağlamıştır. Lakin, günümüzde şirketler bu sistemi fark edip psikologlarla beraber
çalışarak, TikTok’la başlayan bu “dikey formatlı içerik” çılgınlığını bütün sosyal medya
platformlarına yaydılar. Örneğin: YouTube Shorts, Instagram Reels. Diğer sosyal
medya platformları, rakip olamayacaklarını fark ettiklerinde bu tarz replikaları ürettiler.
Şirketler, beynimize müdahale edip kârlarını artırırken biz, bir kitaba, uzun bir videoya ya
da filmlere odaklanamaz hale geldik.

Bugün sizlerle beraber “dikey formatlı içerikler” hakkında konuştuk ve tartıştık. Dünya
değişiyor ve hızlanıyor; bu içerikler de bunun en büyük örneklerinden biri. Peki ya bu
içerikler hayatımızı etkilemeye nasıl devam edecek? Küçük çocuklar üzerindeki etkileri
nasıl sonuçlar doğuracak? Bu soruların hepsi zamanla cevap bulacak ve yaşanan bu
“pandeminin” etkileri ancak o zaman ortaya çıkacak.

İlginizi çekebilir: İnsan Zihnini Özel Kılan Nedir?