Müziğin Kültürü: Etnomüzikoloji

Etnomüzikoloji, tarihsel müzikolojiye komşu bir disiplindir ve aynı zamanda etnolojinin (Halk Bilimi) bir dalıdır. Tüm dünyada müzik ve dansı ses, kültür ve sosyal bağlamlarıyla birlikte araştırır. Etnomüzikoloji, köken olarak Yunanca “ethnos” ile Fransızca/Yunanca müzik ve logos sözcüklerinin bir araya gelmesiyle oluşan müzikoloji kavramından türetilmiş bir terimdir.

Müzik bilimi; tarihsel, sistematik, karşılaştırmalı müzikoloji gibi alanlardaki çalışmalar ile kendi yöntemlerini oluştururken, sosyal bilimlerin antropoloji, tarih ve filoloji başta olmak üzere farklı metotlarından yararlanarak multidisipliner araştırmalara açık bir saha olarak gelişmiştir. 1900’lerin başında Avrupa dışı ve sözlü geleneğe dayalı kültürlerin müziklerini araştıran karşılaştırmalı müzikoloji, 1950 sonrası etnografik yönteme dikkat çekilmesi  ve 1960 sonrasında gelişen milliyetçilik, diaspora, toplumsal cinsiyet gibi kavramlar ile herhangi bir toplumun müzik ve dans ögelerini araştıran geniş açıya sahip bir disiplin olarak tanımlanmaya başlanmıştır.

Etnomüzikoloji sözcüğünün ilk kez Jaap Kunst tarafından kullanıldığı kabul görmektedir. O zamana kadar karşılaştırmalı müzikoloji olarak tanımlanan disiplinin daha özgül bir kavramla açıklanması gerektiğini ileri sürmüştür. Çünkü bu kavram, farklı müzik sistemlerinin özgünlüklerini vurgulamak yerine Avrupa müziğiyle diğerlerini karşılaştırmayı ima etmekteydi. 1950’de yayınlanan “Ethnomusicology” adlı kitabıyla bu disipline yeni bir isim vermiştir. Aynı dönemde kültürel müzikoloji tanımı da önerilmiş ve belli ölçüde kabul görmüştür fakat etnomüzikoloji zamanla daha baskın gelen bir terim haline gelmiştir.

Etnomüzikoloji, bir toplumun müziğini, o müziğin, kendine özgü yaşadığı ortamı dikkate alarak, müziği oluştuğu kültürle birlikte anlamaya çalışarak incelemektedir. Etnomüzikolog, eserin yapı bütünlüğü; hangi koşullarda nasıl oluştuğu; dinleyicinin davranışları; müziğin icra edildiği ortamlar; müzisyenler, dinleyiciler ve ilgili unsurları inceleyerek tek tek eserlerden elde ettiği verilerle kültür-müzik ilişkisini açığa çıkarma olanağı bulmaktadır.

Her müzik türü oluştuğu toplumdan izler taşır bu yüzden insanların yaşayış tarzı yani kültürleri hakkında bilgiler verir. Toplumun kültürü, gelenek ve görenekleri, inançları, sosyoekonomik yapısı müziklerine yansır. Bu yüzden kültür kavramlarını iyi anlamak gerekir. Her kültürün/topluluğun iç yapısını anlatan ve bireyler arasında duygusal bütünleşme sağlayan müziği vardır. Bunlardan bazıları, Anadolu pop, club, rock&roll, heavy metal, punk, blues, kanto, tango, caz, diskodur. Etnomüzikoloji disiplinler arasında önemli bir yer tutmaktadır. Antropoloji, tarih, sosyoloji, etimoloji, matematik gibi birçok bilim dalı ile ilişkisi olan ve üzerinde büyük hâkimiyeti olan bilim dalıdır. Etnomüzikoloji, müzik-toplum-kültür ilişkisini alan araştırması yöntemleriyle yerinde ve zamanında inceleyen bir bağımsız alan durumuna gelmiştir.

İlginizi çekebilir: Sanat ve Nörolojinin Buluşması: Nörostetik