17. yüzyılda Osmanlı’nın en dikkat çekici isimlerinden biri olan Hezârfen Ahmed Çelebi, hem tarih hem efsane hem de bilimin kesiştiği bir figür olarak karşımıza çıkar. “Hezârfen” kelimesi Farsça kökenli olup “bin fenli” yani “çok bilgili” anlamına gelir. Bu ünvan, onun sadece bir hayalperest değil dönemin imkânlarıyla bilime yönelmiş bir araştırmacı olduğunu gösterir. Hezârfen’in adı özellikle, Galata Kulesi’nden Üsküdar’a yaptığı iddia edilen uçuşla hafızalara kazınmıştır.
Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sinde yer alan bilgilere göre Hezârfen Ahmed Çelebi; uzun süre kuşların kanat hareketlerini incelemiş, rüzgâr akımlarını gözlemlemiş ve sonunda kendi yaptığı kanat benzeri bir düzenekle Galata Kulesi’nden atlayarak İstanbul Boğazı’nı geçmiş, Üsküdar’daki Doğancılar Meydanı’na inmiştir. Bu olay, insanlık tarihindeki ilk başarılı uçuş girişimlerinden biri olarak anlatılır. Ancak bu hikâyenin tarihsel gerçekliği tartışmalıdır. Çünkü olayı doğrulayan başka bir çağdaş kaynak bulunmamaktadır. Yine de Evliya Çelebi’nin anlatımı, Osmanlı döneminde bilime ve meraka verilen değerin sembolü hâline gelmiştir.
Bilimsel açıdan bakıldığında, Hezârfen’in uçuşu dönemi için oldukça cesur bir girişimdir. 17. yüzyılda aerodinamik bilimi henüz gelişmemişti, buna rağmen basit malzemelerle uçuş denemesi yapma düşüncesi bile büyük bir yenilik sayılabilir. Modern araştırmalar, o dönemde yapılabilecek bir planör tipi düzenekle kısa mesafeli bir süzülme hareketinin mümkün olabileceğini göstermektedir. Bu da hikâyenin tamamen efsane değil kısmen teknik bir temele dayanabileceğini düşündürür.
Hezârfen Ahmed Çelebi’nin uçuşu, sadece bir bireyin başarısı olarak değil aynı zamanda Osmanlı’nın bilimle hayal gücünü birleştiren bir vizyonunun simgesi olarak değerlendirilebilir. Günümüzde onun adı havacılık alanında, üniversitelerde ve bilimsel projelerde yaşatılmaktadır. Efsane ya da gerçek fark etmeksizin Hezârfen’in hikâyesi insanoğlunun gökyüzüne duyduğu merakın, sınırları aşma isteğinin ve bilimin ışığında hayal kurmanın ölümsüz bir örneği olarak varlığını sürdürmektedir.
İlginizi çekebilir: Mamma Mia! Film İncelemesi
Yorumlar