Genel

Genovese Sendromu


Bu KalemlİK yazımda, toplum içerisindeki çoğu bireyin hareketlerini anlamlandırmamıza yardım sağlayan bir psikolojik fenomen olan “Genovese Sendromu”ndan bahsedeceğim.

Öncelikle kafanızda bir şey oluşmasına yardım etmek amacıyla “Genovese Sendromu” kısaca nedir onu söyleyeyim. “Genovese Sendromu” yani seyirci etkisi yardım gerektiren bir olay anında çevrede ne kadar insan var ise yardım eden insan sayısının da o oranla düştüğünü gösteren psikolojik bir terimdir. Bu psikolojik terim adını “Kiity Genovese” cinayetinden almaktadır. Ayrıca Kiity’in hikayesi Amerika’da toplum psikolojisi derslerinde okutulmaktadır. Şunu da belirtmek isterim ki Kiity Amerikalıların sevgilerini belirtmek için taktıkları isimdir, kurbanın gerçek adı Catherine Genovese’dir. Ayrıca Kiity, “The Boondock Saints” filminde de karşımıza çıkmaktadır. Gelin şimdi hep beraber nedir bu Genovese sendromu (Bystander effect) beraber irdeleyelim. Öncelikle size şu soruyu sorayım: Yolda yürürken bir çığlık duyup birinin yerde acılar içinde yattığını görseniz yardıma koşar mıydınız? Bu soruma çoğunuzun ‘evet’ dediğini duyar gibiyim ancak yapılan bazı bilimsel çalışmalar bu davranışın etrafınızda bulunan insanlara göre değişiklik gösterebiliyor. Bu noktada yine Genovese cinayetine dönecek olursam Genovese’nin öldürüldüğü sırada katil evlerin ışıklarının yanması ve seslerin yükselmesi sonucunda geri çekilmiştir ancak orada bulunan hiçbir insan herhangi bir müdahalede bulunmamış bunun sonucunda cesaretini tekrar toplayan katil Genovese’ye bir daha saldırmıştır ve Genovese bu sefer karşı koyarak bir apartmanın önüne kadar kaçmayı başarmıştır. Bu sırada hâlâ herhangi bir müdahalede bulunan bir kişi bile olmamıştır ve saldırgan 3. kere apartmanın önünde Genovese’ye saldırmış ve onu apartmanın önünde öldürmştür. Çoğu kaynakta ilk saldırı ile son saldırı arasında yaklaşık olarak yarım saat belirtilmiş ek olarak olaya tanıklık eden kişi sayısı 38 olarak belirtilmiştir. Yarım saat gibi fazlasıyla uzun süren bir saldırıya 38 kişiden 1 kişi bile müdahale etmemiştir. Oradaki tanıklara neden yardım etmedikleri sorulduklarında ise cevapları genel olarak şu şekilde olmuştur: “Yorgundum.”, “Hepimiz korkmuştuk.”, “Birisi polisi aramıştır yardım gelecektir diye karışmadım.”

Peki şimdi bu olayı biraz da psikolojik açıdan yorumlayalım. Genovese’ye neden yardım etmediler? Olaya tanıklık eden insan sayısı ile yardım etme isteğinin arasındaki ters orantının en büyük nedenlerinden birincisi çevredeki insan sayısı arttıkça insanın hissettiği şahsi sorumluluk duygusunun da kişi sayısına bölünüyor olması olduğunu söyleyebilirim. İkinci en büyük neden ise belirsizlik olacaktır. Olaya tanıklık eden insan sayısı arttıkça bu insanların eylemsizliği de bir belirsizliğe yol açar tanık eden bir kişi her an başkaları yardım etmeye koşabilir ve belirsizliğine karşı tepkisiz kalabilir. Üçüncü en büyük neden ise olayın belirsizliği olacaktır. Olay bir sevgili kavgası mıydı, iki arkadaş arası ufak bir tartışma mıydı yoksa yoldan geçen kafası yerine olmayan biri rastgele bir insana mı saldırmaktaydı… Olay tanıkları bu saydığım soruları cevaplandırmakta zorlanmış olabilirler. Cevaplandıramama ise edecekleri yardımın yerinde bir yardım olup olmayacağı konusunda kararsızlık yaşamalarına yol açmış olabilir.

Şimdiki zamanda ülkemizde ve dünyamızda birçok Kiity Genovese var ve “Bystander Effect”e karşı koyamayan bir sürü tanığımız oluyor. Bu yüzden “Genovese Sendromu” üzerine dünyaca daha çok düşünmemiz gerektiğine inanıyorum. Umarım bu yazı okuyucularda bir farkındalık oluşturur ve çevremizde yaşanacak “Genovese” cinayeti benzeri olaylara tepkisizliğimiz azalır. Bu yazının sadece sizin için okuduğunuz bir metin olmaktan ziyade sizi karşı kaldığınız olaylara karşı düşündürtecek ve bilinçlendirecek bir yazı olması dileğimle…

İlginizi çekebilir: Oscar: Akademi Ödülleri’nin Tarihi

Genel
2023 CEV Avrupa Şampiyonu Filenin Sultanları
Genel
Üniversite101: Üniversite Yaşamına Giriş
Genel
Sürdürülebilir Gardırop Nasıl Oluşturulur?
Henüz bir yorum yok.